ហាណូយ៖ ទោះបីជាវាហាក់ដូចជា មិនសូវសំខាន់ក៏ដោយខ្សាច់ គឺជាសមាសធាតុសំខាន់មួយនៅក្នុងជីវិតមនុស្ស ដោយវាជាសម្ភារៈដើមដែលបង្កើតទីក្រុងទំនើប។ បេតុងសម្រាប់សាងសង់ផ្សារទំនើបការិយាល័យ និងតំបន់លំនៅដ្ឋានរួមជាមួយផ្លូវក្រាលកៅស៊ូ ដើម្បីធ្វើឱ្យផ្លូវថ្នល់ភ្ជាប់ការងារទាំងនោះជាមួយគ្នា ប៉ុន្តែកន្លែងភាគច្រើនត្រូវការខ្សាច់ និងក្រួសដើម្បីភ្ជាប់សម្ភារៈសំណង់ទាំងនោះ ជាមួយគ្នា នេះបេីយោងតាមការចុះផ្សាយ របស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន BBC។
ទ្វារកញ្ចក់នៅគ្រប់ស៊ុម បង្អួចកញ្ចក់ និងអេក្រង់ទូរស័ព្ទដៃសុទ្ធតែធ្វើពីខ្សាច់រលាយ។ ហើយសូម្បីតែមីក្រូឈីប ដែលមានមូលដ្ឋានលើស៊ីលីកុន នៅក្នុងទូរស័ព្ទ និងកុំព្យូទ័រដែលយើងប្រើ – រួមជាមួយឧបករណ៍ អគ្គិសនីស្ទើរតែទាំងអស់ នៅក្នុងផ្ទះរបស់អ្នក គឺធ្វើពីដីខ្សាច់។
អ្នកអាចសួរដូច្នេះតើមានបញ្ហាអ្វី? ខ្សាច់បានគ្របដណ្តប់លើផែនដីរបស់យើង។ វាលខ្សាច់ដ៏ធំពីសាហារ៉ាទៅរដ្ឋអារីហ្សូណា គឺសំបូរទៅដោយរណ្តៅខ្សាច់។ ឆ្នេរ និងឆ្នេរសមុទ្រជុំវិញពិភពលោកពោពេញទៅដោយដីខ្សាច់។ អ្នកក៏អាចទិញដីខ្សាច់នៅហាងសម្ភារៈមួយនៅជិតផ្ទះរបស់អ្នក សម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរបន្តិចបន្តួច។ ជឿឬមិនជឿថាពិភពលោក កំពុងប្រឈមនឹងការខ្វះខាតដីខ្សាច់។
ប៉ុន្តែតើយើងអាចខ្វះសម្ភារៈប្រភេទណា ដែលអាចរកឃើញប្រជាជាតិ ស្ទើរតែទាំងអស់នៅលើផែនដី និងស្ទើរតែគ្មានព្រំដែន? ការស្ថាបនាអគារ និងផ្លូវថ្នល់ដែលកំពុងកើនឡើង យ៉ាងឆាប់រហ័សសម្រាប់ប្រជាជន នៅទីក្រុងត្រូវការខ្សាច់ច្រើន ហេីយខ្សាច់ គឺជាធនធានធម្មជាតិ ដែលប្រើប្រាស់ច្រើនបំផុត នៅលើពិភពលោកក្រៅពី ធនធានទឹក។
ប្រជាជនប្រើប្រាស់ខ្សាច់ប្រហែល ៥០ ពាន់លានតោនក្នុងមួយឆ្នាំៗ នេះគឺជាពាក្យឧស្សាហកម្ម សម្រាប់ខ្សាច់ និងក្រួសដែលត្រូវបានប្រើរួមគ្នា។ ចំនួននេះគឺច្រើនជាងពាក្យគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីគ្របដណ្តប់លើប្រទេសអង់គ្លេសទាំងមូល ហេីយបញ្ហាស្ថិតនៅលើប្រភេទខ្សាច់ ដែលយើងប្រើ។
ដីខ្សាច់វាលខ្សាច់ស្ទើរតែគ្មានប្រយោជន៍ សម្រាប់មនុស្ស។ មនុស្សត្រូវការដីខ្សាច់បរិមាណដ៏ច្រើនដើម្បីធ្វើបេតុង ប៉ុន្តែដីខ្សាច់ វាលខ្សាច់មិនសមស្របសម្រាប់ រឿងនេះទេ។ ដីខ្សាច់ វាលខ្សាច់ត្រូវបានបំផ្លាញ ដោយខ្យល់ជាជាងទឹក ដូច្នេះពួកវារលោងពេកមូលគ្មាន ទំនាក់ទំនងដើម្បីបង្កើតរចនាសម្ព័ន្ធបេតុង ដែលមានស្ថេរភាពនោះទេ។
ប្រភេទដីខ្សាច់ដែលមនុស្សត្រូវការ គឺមានរាងជាមុំនៅបាតទន្លេច្រាំងទន្លេ ឬតំបន់លិចទឹកនៅតាមដងទន្លេក៏ដូចជាខ្សាច់ នៅតាមបឹង និងឆ្នេរសមុទ្រដែលជាតម្រូវការគ្មានកំណត់។ តម្រូវការខ្សាច់មានច្រើនណាស់ នៅជុំវិញពិភពលោក ដែលទឹកទន្លេ និងឆ្នេរត្រូវបានរីងស្ងួតហើយកសិដ្ឋាន និងព្រៃឈើត្រូវបានបំផ្លាញ ដើម្បីរកដីខ្សាច់ដ៏មានតម្លៃនេះ។
នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន ក្រុមក្មេងទំនើងកាន់តែច្រើនឡើង ៗ បានងាកមករកការធ្វើពាណិជ្ជកម្មនេះដោយបង្កើតឱ្យមានទីផ្សារងងឹត ដែលមានជំនាញ ខាងពាណិជ្ជកម្មខ្សាច់។ អ្នកស្រាវជ្រាវ (Pascal Peduzzi) អ្នកស្រាវជ្រាវ នៅកម្មវិធីបរិស្ថាន អង្គការសហប្រជាជាតិ បានលេីកឡេីងថា “ បញ្ហាខ្សាច់បានធ្វើ ឱ្យមនុស្សជាច្រើនមានការភ្ញាក់ផ្អើល វាមិនគួរទេ” យើងមិនត្រឹមតែអាចរុករករ៉ែបានចំនួន ៥០ កោដិតោនក្នុងមួយឆ្នាំ ជាមួយនឹងវត្ថុ ធាតុដើមណាមួយ ដោយមិនមានឥទ្ធិពល អាក្រក់មកលើផែនដីនិង ជីវិតមនុស្សឡើយ។
មូលហេតុចម្បង នៃវិបត្តិនេះ គឺដំណើរការនគរូបនីយកម្ម ឆាប់រហ័ស។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំចំនួនប្រជាជននៅលើភពផែន ដីមានការកើនឡើង ហើយប្រជាជន កាន់តែច្រើនផ្លាស់ប្តូរពីជនបទមករស់នៅក្នុងទីក្រុង ជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេស កំពុងអភិវឌ្ឍន៍។
នៅទូទាំងទ្វីបអាហ្វ្រិកទ្វីបអាមេរិចឡាទីន ទីក្រុងនានាកំពុងរីកលូតលាស់ ក្នុងល្បឿន លឿន និងទំហំធំជាងពេលណាៗ ទាំងអស់ក្នុងប្រវត្ដិសាស្ដ្រមនុស្សជាតិ។ ចំនួនប្រជាជន ដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ទីក្រុងមានច្រើនជាង ៤ដងចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៥០ រហូតដល់ប្រមាណ ៤,២ ពាន់លាននាក់សព្វថ្ងៃនេះ។
អង្គការសហប្រជាជាតិព្យាករថា ប្រជាជន ២,៥ ពាន់លាននាក់បន្ថែមទៀត នឹងផ្លាស់ទៅទីក្រុងក្នុងរយៈពេល ៣ ទសវត្សរ៍ខាង មុខនេះ។ នោះស្មើនឹងទីក្រុង ៨ នៃទីក្រុងញូវយ៉ក ក្នុងមួយឆ្នាំ ៗ ។ដើម្បីសាងសង់ផ្ទះសម្រាប់ ប្រជាជនទាំងអស់នោះរួម ជាមួយផ្លូវថ្នល់ ដែលភ្ជាប់អាគារនានាត្រូវការបរិមាណខ្សាច់ យ៉ាងច្រើន។
នៅប្រទេសឥណ្ឌាបរិមាណខ្សាច់សំណង់ ដែលបានប្រើប្រាស់បានកើនឡើង ៣ដងជារៀងរាល់ឆ្នាំចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០ ហើយចំនួននៅតែបន្តកើនឡើង យ៉ាងឆាប់រហ័ស។ ក្នុងមួយទសវត្សរ៍នេះនៅក្នុងប្រទេសចិនតែមួយ ការប្រើប្រាស់ខ្សាច់ហាក់ ដូចជាមានចំនួនច្រើន ជាងខ្សាច់ ដែលបានប្រើដោយសហរដ្ឋអាមេរិក នៅសតវត្សរ៍ទី២០ ។
តម្រូវការសម្រាប់ប្រភេទសំណង់ខ្សាច់ មួយចំនួនពិតជាអស្ចារ្យណាស់ ដែលទីក្រុងឌូបៃ ដែលជាទីក្រុងមួយនៅជាប់នឹងវាលខ្សាច់ ដ៏ធំត្រូវនាំចូលខ្សាច់ពីអូស្រ្តាលី។ នេះបេីយោងតាមការចុះផ្សាយរបស់ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន។
ខ្សាច់កំពុងត្រូវបានគេជីកយករ៉ែក្នុងកំរិត ឧស្សាហកម្មនៅតាមដងទន្លេ បឹង និងឆ្នេរសមុទ្រជុំវិញពិភពលោក ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការពិភពលោក ប៉ុន្តែខ្សាច់មិនត្រឹមតែត្រូវ បានប្រើសម្រាប់អគារ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធប៉ុណ្ណោះទេ។ ឥឡូវនេះខ្សាច់កំពុងត្រូវបាន ប្រើកាន់តែច្រើនឡើងៗ ក្នុងវិស័យ្សេងៗទៀត។
ពីរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា ទៅហុងកុង អ្នកបូមខ្សាច់ដ៏មានឥទ្ធិពល មិនធ្លាប់មានពីមុនកំពុងបូម យកខ្សាច់រាប់លានតោន នៅលើមហាសមុទ្ររៀងរាល់ឆ្នាំ ដោយប្រមូលផ្តុំគ្នា នៅតាមតំបន់ឆ្នេរ ដើម្បីបង្កើតមូលដ្ឋានគ្រឹះ សម្រាប់កន្លែងដែល មិនទាន់មាន។
ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះកោះត្នោតនៅឌូបៃ ប្រហែលជាប្លុកដែលផលិត ដោយមនុស្សល្បីល្បាញបំផុតនៅលើពិភពលោក ដែលត្រូវបានសាងសង់ ពីកន្លែងដែលមិនធ្លាប់ មានពីមុនមក ប៉ុន្តែពួកគេមានកោះស្រដៀងគ្នា ជាច្រើន។ ទីក្រុង Lagos ដែលជាទីក្រុងធំជាងគេ នៅប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ាកំពុងបន្ថែមការពង្រីក ផ្ទៃដី ៩,៧ គីឡូម៉ែត្រការ៉េទៅទីក្រុង នៅលើឆ្នេរអាត្លង់ទិក។
ប្រទេសចិន ដែលជាប្រទេសធំជាងគេទី៤ លើពិភពលោកទាក់ទង នឹងដីធម្មជាតិបានពង្រីកឆ្នេរសមុទ្ររាប់រយ គីឡូម៉ែត្រ និងបានសាងសង់ កោះជាច្រើនសម្រាប់ រមណីយដ្ឋានប្រណីត។
គ្រោះថ្នាក់ដល់បរិស្ថាន លក្ខណៈសម្បត្តិថ្មីទាំងនេះមាន តម្លៃណាស់ ប៉ុន្តែវាច្រើនតែមានតម្លៃខ្ពស់។ ការបូមខ្សាច់ នៅសមុទ្របានធ្វើឱ្យខូចខាត ដល់ថ្មប៉ប្រះទឹក ផ្កាថ្មនៅប្រទេស កេនយ៉ាឈូង សមុទ្រព្យែរ និងហ្វ្រីយ៉ា។
វាបំផ្លាញទីជម្រកមហាសមុទ្រ និងដីខ្សាច់ដែលមានទឹកភក់ ដែលអាចជះឥទ្ធិពលដល់សារពាង្គកាយជលផលឆ្ងាយ ជាងកន្លែងសំណង់។ អ្នកនេសាទ នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសកម្ពុជា រកឃើញថា ជីវិតរបស់ពួកគេ ត្រូវបានបំផ្លាញដោយ សារការបូមខ្សាច់។
នៅប្រទេសចិន កន្លែងចាក់សំរាម បានជន់លិចតំបន់ដីសើម ឆ្នេរសមុទ្របានបំផ្លាញ ទីជម្រករបស់ត្រីនិងបក្សី នៅតាមឆ្នេរ និងបង្កឱ្យមានការបំពុល ទឹកកើនឡើង។ បន្ទាប់មកទៀតគឺប្រទេស សិង្ហបុរី ដែលជាប្រទេសឈានមុខគេ លើពិភពលោក។ ដើម្បីសាងសង់ កន្លែងទំនេរបន្ថែមសម្រាប់កោះ ដែលមានចំនួន ប្រជាជនជិត ៦ លាននាក់ប្រទេសកោះ មួយនេះ បាននិងកំពុងពង្រីកទឹកដីរបស់ខ្លួន ដោយទំហំ ១៣០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡាបន្ថែមទៀត ក្នុងរយៈពេល ៤០ ឆ្នាំកន្លងមក ដែលភាគច្រើន មកពីខ្សាច់ដែលនាំចូល ពីប្រទេសជាច្រើន។
ការបំផ្លាញបរិស្ថានដែលបង្កឡើង ដោយប្រទេសជិតខាង គឺពិតជាធំធេងណាស់ ដែលប្រទេស ឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី វៀតណាម និងកម្ពុជា បានហាមឃាត់ការនាំ ចេញខ្សាច់ទៅសិង្ហបុរី។
យោងតាមក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវហូឡង់ មនុស្សបានបង្កើត ដីសិប្បនិម្មិតបន្ថែម ១៣.៥៦៣ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ នៅក្នុងសមុទ្រពិភពលោក ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៥ ដែលមានទំហំប៉ុននឹងហ្សាម៉ាអ៊ីក ដែលភាគច្រើននៃតំបន់សំយោគ សិប្បនិម្មិតត្រូវបានសាងសង់ ពីបរិមាណដ៏ច្រើននៃខ្សាច់។
ការបូមខ្សាច់សម្រាប់គោលបំណង ធ្វេីបេតុង និងឧស្សាហកម្ម គឺកាន់តែបំផ្លិចបំផ្លាញ។ ខ្សាច់សំណង់ភាគច្រើនត្រូវបាន គេយកចេញពីទន្លេ។ ការប្រើម៉ាស៊ីនបូមខ្សាច់ពីទន្លេឡើងមក គឺងាយស្រួលណាស់សូម្បីតែធុងទឹក ក៏ងាយស្រួលដឹកជញ្ជូន ដែរបន្ទាប់ពីបូមបានពេញ ប៉ុន្តែការបូមខ្សាច់នៅតាមដងទន្លេ អាចធ្វើឱ្យខូចខាតដល់ ជម្រកជីវិតរបស់ទន្លេ។
ដីល្បាប់ដែលអាចរំញោចអាច ធ្វើឱ្យទឹកមានភាពច្របូកច្របល់ និងស្ទះដល់ពន្លឺព្រះអាទិត្យដែលជាប្រភពនៃជីវិតសត្វប្រភេទ ទឹករស់នៅ។ នៅក្នុងនោះដែរតំបន់ដីសណ្ដមេគង្គ បានបាត់បន្តិចម្តង ៗ ការបូមខ្សាច់តាមដងទន្លេ កំពុងធ្វើឱ្យដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ នៅប្រទេសវៀតណាម បាត់បង់ជាបណ្តើរ ៗ ។
ទីក្រុងនេះ មានប្រជាជនប្រមាណ ២០ លាននាក់ និងចូលរួមចំណែកពាក់កណ្តាល នៃស្បៀងអាហាររបស់ប្រទេស និងផលិតកម្មស្រូវភាគច្រើន នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ កម្ពស់ទឹកសមុទ្ រកើនឡើងដោយសារការ ប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គឺជាហេតុផលមួយ ដែលដីសណ្តកំពុងតែបាត់បង់ជាបណ្តើរ ៗ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញអ្នកស្រាវជ្រាវជឿជាក់ថា មនុស្សកំពុងប្លន់ ខ្សាច់ពីតំបន់ទំនាប។
ប៉ុន្តែក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ នៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗ នៅតាមដងទន្លេក្រុមហ៊ុនបូមខ្សាច់បានចាប់ផ្តើម បូមយកបរិមាណយ៉ាងច្រើន ចេញពីបាតទន្លេ។ ក្នុងនោះយោងតាមការសិក្សាឆ្នាំ ២០១៣ ដែលធ្វើឡើង ដោយអ្នកស្រាវជ្រាវជន ជាតិបារាំង ៣ នាក់បានឲ្យដឹងថាខ្សាច់ ប្រហែល ៥០ ពាន់លានតោនត្រូវបានធ្វើអាជីវកម្ម នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ តែមួយគត់ ដែលវាគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់គ្របដណ្តប់ទីក្រុង Dever ទាំងមូលជាមួយ នឹងខ្សាច់ក្រាស់ប្រហែល ៥ សង់ទីម៉ែត្រ។
ទន្ទឹមនឹងនេះទំនប់ទឹកធំ ៗ ចំនួន ៥ ត្រូវបានសាងសង់ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗ នេះនៅលើដងទន្លេមេគង្គហើយទំនប់ប្រហែល ១២ ផ្សេងទៀតត្រូវបានគេគ្រោងនឹងសាងសង់នៅក្នុងប្រទេសចិន ឡាវ និងកម្ពុជា។ ទំនប់ទាំងនេះ បានរារាំងលំហូរនៃដីល្បាប់ ដែលហូរ ដើម្បីបំពេញដីសណ្ត។ ម៉្យាងទៀតទោះបីស្ថានភាពបាក់ដី ធម្មជាតិនៅតំបន់ដីសណ្ត ទន្លេមេគង្គនៅតែបន្តក៏ដោយដំណើរការនៃការស្រូបយកដីល្បប់ ធម្មជាតិ មិនមានទៀតទេ។
គួរបញ្ជាក់ថា ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវនៅក្នុងមូលនិធិ ពិភពលោក សម្រាប់កម្មវិធីទន្លេមេគង្គ ធម្មជាតិ (WWF) ជឿជាក់ថាជា មួយនឹងស្ថានភាពនេះ ពាក់កណ្តាលនៃតំបន់ ដីសណ្តនេះនឹង រលាយបាត់នៅ ចុងសតវត្សនេះ៕ ដោយ ឈូក បូរ៉ា
