បរទេស៖ គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ របស់ប្រទេសចិន ដែលជួនកាលត្រូវបានគេហៅថាជាផ្លូវសូត្រថ្មី គឺជាគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមួយដែលមានមហិច្ឆតាបំផុតដែលមិនធ្លាប់មាន។ ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ ដោយប្រធានាធិបតី ស៊ីជីនពីងការផ្តួចផ្តើមគំនិតនៃការអភិវឌ្ឍន៍និងការវិនិយោគយ៉ាងទូលំទូលាយ នឹងលាតសន្ធឹងពីអាស៊ីបូព៌ា រហូតដល់អឺរ៉ុប ដែលពង្រីកឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយរបស់ចិនយ៉ាងខ្លាំង។
យោងតាមវែបសាយឈ្មោះ Back Grounder ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ បានឱ្យដឹងថា អ្នកវិភាគខ្លះយល់ឃើញថា គម្រោងនេះគឺជាការធ្វើឱ្យរំខានដល់ការពង្រីកថាមពលដែលកំពុងកើនឡើងរបស់ប្រទេសចិន ដោយសារការចំណាយនៃគម្រោងជាច្រើនបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងការប្រឆាំងបានកើនឡើងនៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួន។ ទន្ទឹមនឹងនេះ សហរដ្ឋអាមេរិក បានចែករំលែកក្តីកង្វល់មួយចំនួននៅអាស៊ីដែលថា BRI អាចជា កម្មវិធី Trojan Horse (ការផ្តួលរំលំ) សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងតំបន់ និងការពង្រីកយោធា ដែលដឹកនាំដោយប្រទេសចិន។ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានាធិបតីដូណាល់ត្រាំ រដ្ឋាភិបាលក្រុង វ៉ាស៊ីនតោន បានបង្កើនការព្រួយបារម្ភចំពោះសកម្មភាពរបស់ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងប៉ុន្តែវាបានព្យាយាមផ្តល់ជូនរដ្ឋាភិបាលនានា នៅក្នុងតំបន់ នូវចក្ខុវិស័យសេដ្ឋកិច្ចដែលកាន់តែទាក់ទាញ។
តើផ្លូវសូត្រដើមគឺជាអ្វី?
ផ្លូវសូត្រដើម បានកើតឡើងក្នុងកំឡុងពេលពង្រីកឆ្ពោះទៅភាគខាងលិចនៃរាជវង្សហានរបស់ប្រទេសចិន (២០៦ មុន គ.ស ) ដែលបានបង្កើតបណ្តាញពាណិជ្ជកម្មទូទាំងប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលនៃប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន កាហ្សាក់ស្ថាន កៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន តាហ្ស៊ីគីស្ថាន តួកម៉េនីស្ថាន និងអ៊ូសបេគីស្ថាន ក៏ដូចជា ប្រទេសឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថាន ទៅភាគខាងត្បូង។ ផ្លូវទាំងនោះបានពង្រីកចម្ងាយជាង ៤ ពាន់ម៉ាយល៍ ទៅអឺរ៉ុប។
អាស៊ីកណ្តាលគឺជាចំណុចកណ្តាលនៃរលកសកលនៃសាកលភាវូបនីយកម្មមួយភ្ជាប់ទីផ្សារខាងកើត និងខាងលិច ការទាក់ទាញទ្រព្យសម្បត្តិយ៉ាងសម្បើម និងទំនៀមទំលាប់វប្បធម៌និងសាសនា។ សូត្រចិនមានតម្លៃ, គ្រឿងទេស, ថ្ម និងទំនិញដទៃទៀត បានបញ្ជូនទៅលោកខាងលិច ខណៈពេលដែលប្រទេសចិនទទួលបានមាសនិងលោហធាតុមានតម្លៃ ភ្លុកនិងផលិតផលកញ្ចក់។ ការប្រើប្រាស់ផ្លូវបានឈានដល់ចំណុចកំពូលក្នុងសហវត្សរ៍ទី ១ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ចក្រភពរ៉ូម៉ាំងដំបូងនិងក្រោយមកគឺចក្រភព Byzantine និង រាជវង្សថាង នៅប្រទេសចិន។
ប៉ុន្តែបូជនីយកិច្ចក៏ដូចជាការជឿនលឿនរបស់ម៉ុងហ្គោលនៅអាស៊ីកណ្តាល បានធ្វើឱ្យពាណិជ្ជកម្មធ្លាក់ចុះ ហើយសព្វថ្ងៃនេះបណ្តាប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលមានភាពឯកោផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចពីគ្នាទៅវិញទៅមកដោយពាណិជ្ជកម្មក្នុងតំបន់មានត្រឹមតែ ៦,២ ភាគរយនៃពាណិជ្ជកម្មឆ្លងកាត់ព្រំដែនទាំងអស់។ ពួកគេក៏ពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើប្រទេសរុស្ស៊ី ជាពិសេសសម្រាប់ការផ្ទេរប្រាក់ – ពួកគេមានចំនួនមួយភាគបីនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ប្រទេស កៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន និងតាហ្ស៊ីគីស្ថាន។ នៅឆ្នាំ ២០១៨ ការផ្ទេរប្រាក់បានធ្លាក់ចុះពីកំរិតខ្ពស់ក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ ដោយសារវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ី។
តើអ្វីទៅជាផែនការរបស់ប្រទេសចិនសម្រាប់ផ្លូវសូត្រថ្មីរបស់ខ្លួន?
លោកប្រធានាធិបតីស៊ី បានប្រកាសគំនិតផ្តួចផ្តើមក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចជាផ្លូវការទៅកាន់ប្រទេស កាហ្សាក់ស្ថាន និងឥណ្ឌូនេស៊ីក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ ។ ផែនការគឺមាន២មែកធាង ផ្លូវគោកខ្សែក្រវ៉ាត់សេដ្ឋកិច្ចផ្លូវសូត្រ និងផ្លូវសូត្រសមុទ្រ។ ទាំងពីរត្រូវបានគេហៅជារួមថាជាគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់មួយផ្លូវមួយ តែទីបំផុតបានក្លាយជាគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់និងផ្លូវ។
ចក្ខុវិស័យរបស់លោកស៊ី ជីនពីង រួមមានការបង្កើតបណ្តាញផ្លូវដែកដ៏ធំ បំពង់បង្ហូរប្រេង ផ្លូវហាយវេ និងការឆ្លងកាត់ព្រំដែនទាំងសងខាង ទាំងការឆ្ពោះទៅលោកខាងលិច ឆ្លងកាត់ភ្នំទៅអតីតសាធារណរដ្ឋសាធារណរដ្ឋសូវៀត និងនៅខាងត្បូងឆ្ពោះទៅភាគខាងត្បូង ទៅប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ឥណ្ឌា និងនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ បណ្តាញបែបនេះនឹងពង្រីកការប្រើប្រាស់រូបិយប័ណ្ណចិន renminbi និង“ បំបែកការរាំងស្ទះក្នុងការតភ្ជាប់អាស៊ី” ។ (ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីបានប៉ាន់ប្រមាណថាតំបន់នេះប្រឈមនឹងកង្វះហិរញ្ញប្បទានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធប្រចាំឆ្នាំជិត ៨០០ ពាន់លានដុល្លារ។ ) បន្ថែមលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ត ប្រទេសចិនគ្រោងនឹងបង្កើតតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសចំនួន ៥០ ដែលយកគំរូតាមតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស Shenzhen ដែលប្រទេសចិនបានចាប់ផ្តើមដំណើរការក្នុងឆ្នាំ ១៩៨០ កំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនក្រោមការដឹកនាំរបស់ Deng Xiaoping។
ជាបន្តបន្ទាប់លោកស៊ី បានប្រកាសផែនការសម្រាប់ផ្លូវសូត្រសមុទ្រ សតវត្សរ៍ទី ២១ នៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូលឆ្នាំ ២០១៣ របស់សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (អាស៊ាន) នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។ ដើម្បីសម្រួលចរាចរណ៍ពាណិជ្ជកម្មតាមសមុទ្រ , ចិននឹងពង្រីកការអភិវឌ្ឍកំពង់ផែតាមមហាសមុទ្រឥណ្ឌា ចាប់ពីអាស៊ីអាគ្នេយ៍ រហូតដល់ទ្វីបអាហ្រ្វិកខាងកើតនិងផ្នែកខ្លះនៃទ្វីបអឺរ៉ុប។
មហិច្ឆតាជារួមរបស់ចិនចំពោះ BRI គឺគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលណាស់។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះប្រទេសចំនួនជាង ៦០ ត្រូវជា ២/៣ នៃចំនួនប្រជាជនពិភពលោក បានចុះហត្ថលេខាលើគំរោង ឬបង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការធ្វើការលើគម្រោងនេះ។ ក្រុមអ្នកវិភាគប៉ាន់ប្រមាណថា ធំជាងគេរហូតមកដល់ពេលនេះគឺជាច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចចិន – ប៉ាគីស្ថានដែលមានទឹកប្រាក់ ៦៨ ពាន់លានដុល្លារដែលជាបណ្តុំនៃគម្រោងតភ្ជាប់ប្រទេសចិនទៅកំពង់ផែ Gwadar របស់ប៉ាគីស្ថាននៅលើសមុទ្រអារ៉ាប់។ ជារួម ប្រទេសចិនបានចំណាយថវិកាប្រមាណ ២០០ ពាន់លានដុល្លាររួចហើយសម្រាប់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងបែបនេះ។ Morgan Stanley បានព្យាករណ៍ថា ការចំណាយទូទៅរបស់ប្រទេសចិនលើអាយុកាល BRI អាចឈានដល់ ១,២-១,៣ ពាន់ពាន់លានដុល្លារនៅឆ្នាំ ២០២៧ ទោះបីជាការប៉ាន់ស្មានលើការវិនិយោគសរុបខុសគ្នាក៏ដោយ។
តើប្រទេសចិនសង្ឃឹមថានឹងទទួលបានអ្វីខ្លះ?
ប្រទេសចិនមានទាំងកត្តាភូមិសាស្ត្រនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ច នៅពីក្រោយគំនិតផ្តួចផ្តើមនេះ។ លោកប្រធានាធិបតី ស៊ី ជិនពីន បានលើកកម្ពស់ចក្ខុវិស័យមួយនៃប្រទេសចិនដែលកាន់តែរឹងមាំ ខណៈពេលដែលកំណើនសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះ និងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មដ៏រឹងមាំជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក បានដាក់សម្ពាធដល់ថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសឱ្យបើកទីផ្សារថ្មីសម្រាប់ទំនិញរបស់ខ្លួន។
ក្រុមអ្នកជំនាញយល់ឃើញថា BRI គឺជាផែនការសំខាន់មួយនៃកិច្ចការរដ្ឋដ៏ខ្លាំងក្លារបស់ចិនក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោកស៊ី ទន្ទឹមនឹងយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចចិននៅឆ្នាំ ២០២៥ ។ សម្រាប់លោកស៊ី, BRI ដើរតួជាកម្លាំងរុញច្រានប្រឆាំងនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាប្រទេសមានសេដ្ឋកិច្ចឈានមុខគេនៅអាស៊ី ក៏ដូចជាមធ្យោបាយសម្រាប់ប្រទេសចិនដើម្បីអភិវឌ្ឍឱកាសវិនិយោគថ្មីៗដាំដុះទីផ្សារនាំចេញ និងជំរុញប្រាក់ចំណូលនិងការប្រើប្រាស់ផលិតផលក្នុងស្រុករបស់ចិន។ លោកស្រី Elizabeth C. Economy ដែលជាក្រុមប្រឹក្សាទំនាក់ទំនងបរទេស បានសរសេរថា“ នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកស៊ី, ប្រទេសចិនឥឡូវនេះកំពុងខិតខំដើម្បីបង្កើតបទដ្ឋាននិងស្ថាប័នអន្តរជាតិនិងអះអាងវត្តមានរបស់ខ្លួននៅលើឆាកពិភពលោក” ។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះប្រទេសចិនត្រូវបានលើកទឹកចិត្តក្នុងការជំរុញទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកទៅកាន់តំបន់ភាគខាងលិចរបស់ខ្លួនដែលជាប្រវត្តិសាស្ត្រត្រូវបានគេមិនយកចិត្តទុកដាក់។ ការជំរុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនៅខេត្តស៊ីនជាំងដែលជាកន្លែងដែលអំពើហឹង្សានៃក្រុមបំបែកខ្លួន បានកើតឡើង គឺជាអាទិភាពដ៏សំខាន់មួយ ដូចជាការធានាការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលរយៈពេលវែងពីអាស៊ីកណ្តាល និងមជ្ឈឹមបូព៌ា ជាពិសេសតាមរយៈផ្លូវយោធាអាមេរិកមិនអាចរំខាន។ប្រែសម្រួលៈ ណៃ តុលា
