ចិន ៖ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវជឿជាក់ថា ពួកគេប្រហែលជាបានកំណត់ អត្តសញ្ញាណស្នាដៃសិល្បៈ ដែលគេស្គាល់ថា ចំណាស់ជាងគេគឺជាស្នាមនៃដៃ និងស្នាមជើងចំនួន ៥ គិតមកដល់ពេលនេះមានអាយុកាល ២២៦.០០០ ឆ្នាំហើយ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយ ពីគេហទំព័រឌៀលីម៉ែល ។
យោងតាមអ្នកស្រាវជ្រាវ ដឹកនាំមកពីសាកលវិទ្យាល័យក្វាងចូវ ប្រទេសចិនបានឲ្យដឹងថា ការចាប់អារម្មណ៍មាន អាយុកាលយ៉ាងតិច ៣-៤ ដង នៃគំនូរល្អាងរបស់ប្រទេសបារាំង ឥណ្ឌូនេស៊ី និងអេស្ប៉ាញ ។ ក្រុមនេះបានបន្តថា ត្រូវបានគេរកឃើញនៅឆ្នាំ ២០១៨ នៅលើផ្ទាំងថ្ម Quesang នៅលើខ្ពង់រាបទីបេ ដោយស្នាមនេះអាចជាគំនូរលើផ្ទាំង គំនូរបុរេប្រវត្តិបន្សល់ទុក ដោយក្មេងៗDenisovan ។
ក្រុមនេះបានងាកទៅ រកអ្នកបុរាណវិទូ Thomas Urban នៃសាកលវិទ្យាល័យ Cornell នៅញូវយ៉កជាការស្រាវជ្រាវ របស់លោកបានរួមបញ្ចូលការសិក្សា អំពីស្នាមជើងមនុស្ស នៅក្នុងឧទ្យានជាតិ White Sands របស់New Mexico ។ លោកពន្យល់ថា តម្រុយទីមួយ គឺមកពីការពិតដែលថា ស្នាមត្រូវបាន សង្កត់ចូលទៅក្នុង travertine ជាទម្រង់នៃថ្មកំបោរនៅលើផែនដី ដែលត្រូវបានគេដាក់នៅក្បែរ ប្រភពទឹកក្តៅ បន្ទាប់មកវានឹងរឹងបន្តិចម្តង ៗ តាមពេលវេលា ។
ភស្តុតាងបន្ថែមទៀត សម្រាប់លក្ខណៈចៃដន្យ នៃការចាប់អារម្មណ៍បានមកពីការពិតថា ថ្មបានរក្សាទុកស្នាមម្រាមដៃ ទាំងអស់មិនដូចស្នាមជើងទេ កម្រទាំងនេះមាន នៅក្នុងកំណត់ត្រាហ្វូស៊ីល របស់បុព្វបុរសមនុស្ស ។ យោងតាមក្រុមនេះថា វត្តមាននៃស្នាមម្រាមដៃភ្ជាប់ការ ចាប់អារម្មណ៍ របស់ជនជាតិទីបេទៅនឹងប្រពៃណីសិល្បៈ ដ៏យូរអង្វែង ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការដាក់ដៃ ជញ្ជាំងល្អាង ។
ទោះយ៉ាងណាមានអាយុកាល ចន្លោះពី១៦៩.០០០-២២៦.០០០ឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែផ្ទាំងសិល្បៈ Quesang មានអាយុកាលចំណាស់ ជាងមនុស្ស ចាស់ដែលល្បីជាង ។ សិល្បៈបានរកឃើញនៅលើកោះ Sula wesi របស់ឥណ្ឌូនេស៊ី និងរូងភ្នំEl Castillo របស់អេស្ប៉ាញ មានអាយុកាលប្រហែល ៤០,០០០-៤៥,០០០ ឆ្នាំមុនខណៈផ្ទាំងគំនូររូងភ្នំ Chauvet របស់បារាំងមាន អាយុកាលតែ ៣០,០០០ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ៕ដោយ៖លី ភីលីព
