បង់ក្លាដែស ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត និងអ្នកស្រាវជ្រាវបាននិយាយថា ជាតិពុលអាសេនិច នឹងបានចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងចំណុច ដែលនៅពាសពេញទ្រូង និងខ្នងរបស់មនុស្ស ហើយបំណះរឹងមិនធម្មតា នៅលើស្បែកបាតដៃ និងបាតជើងរបស់ពួកគេ សម្រាប់អ្នកខ្លះវិញឡើងខ្មៅនៃម្រាមជើងរបស់ពួកគេ ។
វេជ្ជបណ្ឌិត និងអ្នកស្រាវជ្រាវ បានចាប់ផ្តើមកត់សម្គាល់អ្នកជំងឺ នៅប្រទេសបង់ក្លាដែស បង្ហាញរោគសញ្ញាទាំងនេះនៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៨០ ។ មិនយូរប៉ុន្មាន វាបានក្លាយទៅជាច្បាស់ នូវអ្វីដែលពួកគេកំពុង ឃើញសញ្ញាបុរាណនៃការពុលអាសេនិច ។
នៅក្នុងសោកនាដកម្ម ដ៏សោកនាដកម្ម ហេតុផលត្រូវបានតាមដាន ជាយថាហេតុ ត្រឡប់ទៅកម្មវិធីសុខភាពសាធារណៈ ដែលទទួលបានជោគជ័យ យ៉ាងធំធេង។ ក្នុងទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៧០ កុមារនៅប្រទេសបង់ក្លាដែស បានស្លាប់ក្នុងចំនួនដ៏ច្រើនដោយជំងឺដូចជា រាក និងជំងឺអាសន្នរោគ បន្ទាប់ពីផឹកទឹកកខ្វក់ពីទន្លេ បឹង និងអូរ ។
ជាការឆ្លើយតប រដ្ឋាភិបាលបង់ក្លាដែស រួមជាមួយនឹងទីភ្នាក់ងារផ្តល់ជំនួយ ដែលដឹកនាំដោយអង្គការយូនីសេហ្វ បានបើកកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ដ៏ធំមួយដើម្បីទាញ យកទឹកស្អាតក្រោមដី ។ ក្នុងរយៈពេល២ទសវត្សរ៍បន្ទាប់ អណ្តូងបំពង់រាប់លាន និងបំពង់តូចចង្អៀត ត្រូវបានខួងទៅជម្រៅរាក់ ត្រូវបានលិចចូលទៅក្នុងផែនដី។
លោក Seth Frisbie គីមីវិទូ និងជាសាស្រ្តាចារ្យទទួលបន្ទុក នៅសាកលវិទ្យាល័យ Norwich បានចំណាយពេលជាច្រើន ទស្សវត្សរ៍ស្រាវជ្រាវការបំពុល អាសេនិចបាននិយាយថា ក្នុងមួយជំនាន់ពួកគេ បានផ្លាស់ប្តូរអាកប្បកិរិយាទឹកផឹករបស់ប្រជាជនទាំងមូល ។
ចំនួនកុមារស្លាប់បានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ប៉ុន្តែមកដល់ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០ វាបានក្លាយទៅជាច្បាស់ថាគម្រោងនេះមិនបានគិតគូរពីបញ្ហាដ៏ធំសម្បើម និងគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតនោះទេ គឺទឹកក្រោមដីភាគច្រើនមានផ្ទុកនូវកម្រិត អាសេនិចខ្ពស់កប់ពពក ជាសារធាតុបង្កមហារីកត្រូវគេស្គាល់ថា បានផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់សុខភាព មួយចំនួនទៀត ៕
ដោយ៖លី ភីលីព
