ឥណ្ឌូនេស៊ី ៖ ការស្រាវជ្រាវ រកឃើញថា កំណាត់នៃផ្ទាំងគំនូរ ដែលធ្វើ ដោយដៃមនុស្ស ផ្ទាល់កំពុងតែលេចចេញ រូបរាងពីសិល្បៈគុហាចំណាស់ ជាងគេបំផុត របស់ពិភពលោក មានអាយុកាល ៤៤ ០០០ ឆ្នាំកំពុងគំរាមកំហែង ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយ ពីគេហទំព័រឌៀលីម៉ែល ។
យោងតាមការស្រាវជ្រាវថ្មី បានឲ្យដឹងថា ផ្ទាំងគំនូរគុហា នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ដែលមានអាយុកាល ៤៤,០០០ ឆ្នាំមុនត្រូវបានរងការគំរាមកំហែង ដោយគ្រីស្តាល់អំបិលកើនឡើងដោយសារសីតុណ្ហភាពកើនឡើង និងស្ងួតយូរ ។ គ្រីស្តាល់ធ្វើ ឲ្យសារធាតុពណ៌ ចុះខ្សោយនៅពេលវាហើម និងរួញដោយក្រណាត់ មានទំហំដោយដៃបក់ចេញ ពីបន្ទះមួយចំនួន ក្នុងរយៈពេលតែប៉ុន្មានខែប៉ុណ្ណោះ ។
ពួកគេបានរកឃើញថា យុទ្ធសាស្ត្រកសិកម្ម ដែលប្រមូលទឹកភ្លៀងមូសុង ក៏កំពុងធ្វើឲ្យវដ្តគ្រីស្តាល់ កាន់តែរីកធំឡើងដែរ ។ ដោយសារស្ថានភាពរលួយ នៃភាពជឿនលឿន ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានព្រមានថា យើងកំពុងប្រកួតប្រជែង នឹងពេលវេលា ។ ការសិក្សាបានចុះផ្សាយ លើរបាយការណ៍វិទ្យាសាស្ត្រ អ្នកស្រាវជ្រាវ មកពីសកលវិទ្យាល័យ Griffith រដ្ឋ Queensland ប្រទេសអូស្រ្តាលី បានពិនិត្យ លើផ្ទាំងថ្មសិល្បៈចំនួន ១១ ផ្ទាំងត្រូវបាន រកឃើញនៅក្នុងរូងថ្ម កំបោរនៃ Maros-Pangkep នៅភាគខាងត្បូង Sulawesi ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។
ដោយប្រើ មីក្រូទស្សន៍ មានថាមពលខ្ពស់ពួកគេបានរកឃើញ គ្រីស្តាល់អំបិលរីកដុះដាល នៅលើនិងនៅពីក្រោយសិល្បៈថ្ម បុរាណបណ្តាល ឲ្យវាក្លាយជាចាំងជញ្ជាំង ។ អ្នកស្រាវជ្រាវ Jillian Huntley ជាអ្នកបុរាណវិទ្យា នៅមជ្ឈមណ្ឌលGriffith សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវសង្គម និងវប្បធម៌បាននិយាយថា វាកំពុងបាត់នៅ ចំពោះមុខភ្នែក របស់យើង ហើយបន្ទះនីមួយៗ បានបាត់បង់កំណាត់ ដែលធ្វើដោយដៃ ក្នុងរយៈពេលតែប៉ុន្មានខែប៉ុណ្ណោះ ៕ដោយ៖លី ភីលីព
