អ៊ីរ៉ាក់៖ សរសេរប្រវត្តិសាស្ត្រ គណិតវិទ្យាឡើងវិញ បន្ទាប់ពីឧទាហរណ៍ចាស់បំផុត នៃធរណីមាត្រដែលបានអនុវត្ត ត្រូវបានរកឃើញនៅលើដុំដីឥដ្ឋ ដែលមានអាយុកាល ៣.៧០០ ឆ្នាំដោយប្រើគណិតវិទ្យា Pythagoras ១០០០ ឆ្នាំក្រោយ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយ ពីគេហទំព័រឌៀលីម៉ែល។
ដុំដីឥដ្ឋដែលគេស្គាល់ថា Si.427 ត្រូវបានគេរកឃើញនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ នៅកណ្តាលប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ប៉ុន្តែសារសំខាន់របស់វា នៅតែមិនត្រូវបានគេដឹង រហូតដល់វាត្រូវបានវិភាគលម្អិត ដោយអ្នកគណិតវិទ្យា មកពីសាកលវិទ្យាល័យ New South Wales នៅស៊ីដនី ប្រទេសអូស្ត្រាលី។
ដុំដីឥដ្ឋនេះ មានអាយុកាលតាំងពីសម័យបាប៊ីឡូន ចាស់ដែលមានចន្លោះពីឆ្នាំ ១៩០០ ដល់ ១៦០០ មុនគ.ស និងរួមបញ្ចូលគណិតវិទ្យា ត្រូវបានប្រើដោយអ្នកស្ទង់មតិ ដើម្បីកំណត់ព្រំដែនដី។ អ្នកស្រាវជ្រាវ Daniel Mansfield បានពណ៌នាវាថា ជាវត្ថុសំខាន់ដោយសារតែ ការពិតវារួមបញ្ចូលឧទាហរណ៍ នៃអ្វីដែលឥឡូវនេះ ត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជា“Pythagoras ៣ដងត្រូវបានប្រើ ដើម្បីធ្វើឲ្យមានមុំត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែ ១០០០ ឆ្នាំមុនភីថា Pythagoras នៅរស់។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Mansfield បាននិយាយថា វាជាឧទាហរណ៍ ដែលគេស្គាល់តែមួយគត់ នៃឯកសារសុរិយោដី ពីសម័យបាប៊ីឡូនៀចាស់ ជាផែនការប្រើ ដោយអ្នកស្ទង់មតិ ដើម្បីកំណត់ព្រំដែនដី។ ក្នុងករណីនេះវាប្រាប់យើង អំពីព័ត៌មានលម្អិតផ្នែកច្បាប់ និងធរណីមាត្រអំពីវាលត្រូវបានបំបែក បន្ទាប់ពីផ្នែកខ្លះត្រូវបានលក់ចេញ។
លោកបានបន្តថា ការរកឃើញ និងការវិភាគលើដុំដីឥដ្ឋ មានផលប៉ះពាល់យ៉ាងសំខាន់ ចំពោះប្រវត្តិសាស្ត្រគណិតវិទ្យា ដោយដាក់ធរណីមាត្រ ជាច្រើនសតវត្សមុនការគិតដំបូង។ នៅឆ្នាំ ២០១៧ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Mansfield បានរកឃើញថា វត្ថុបុរាណដ៏គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ មួយទៀតពីសម័យដូចគ្នា ត្រូវបានគេស្គាល់ថា Plimpton ៣២២ គឺជាប្រភេទតារាងត្រីកោណមាត្រ តែមួយគត់។
លោកបានបន្ថែមថា ជាទូទៅវាត្រូវបានគេទទួលយកថា ត្រីកោណមាត្រ – សាខាគណិតវិទ្យា ទាក់ទងនឹងការសិក្សា អំពីត្រីកោណត្រូវបានបង្កើតឡើង ដោយជនជាតិក្រិចបុរាណ ដែលសិក្សាអំពីមេឃពេលយប់ នៅសតវត្សទី ២ មុនគ.ស៕ ដោយ៖លី ភីលីព
