អង់គ្លេស ៖ យោងតាមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ បានឲ្យដឹងថា សត្វអាចអភិវឌ្ឍ និងមានវប្បធម៌ ផ្ទាល់ខ្លួន ព្រមទំាងចាប់យកប្រពៃណី នៃវប្បធម៌ទំាងនោះពីមេបា របស់ពួកគេដូចជាមនុស្សដែរ បន្ទាប់ពីពួកគេវិភាគ លើឥរិយាបថសត្វ និងអន្តរកម្ម នេះបើយោងតាមការចេញ ផ្សាយពីគេហទំព័រឌៀលីម៉ែល។
អ្នកជំនាញនៃសាកលវិទ្យាល័យ St Andrews បានពិនិត្យឡើងវិញ នូវការសិក្សាមុន ៗ នៅក្នុងវិស័យឥរិយាបថសត្វ និងអន្តរកម្មដែលបានបង្កើត ឡើងក្នុងរយៈពេលជាង៧០ឆ្នាំកន្លងមក ។ ពួកគេបានរកឃើញថា សត្វបានបង្ហាញសញ្ញា នៃវប្បធម៌ប្លែកៗ និងសមត្ថភាពឆ្លងកាត់ប្រពៃណី បែបថនិកសត្វបក្សី ត្រី និងសត្វល្អិត ។
អ្នកស្រាវជ្រាវដឹកនាំសាស្រ្តាចារ្យ Andrew Whiten មានប្រសាសន៍ថា របកគំហើញនេះប្រឆាំង នឹងគំនិតថា មានតែមនុស្សប៉ុណ្ណោះដែលមានវប្បធម៌ ហើយវាជាវប្បធម៌ ដែលបំបែកយើងចេញពីសត្វ ។ វាត្រូវបានគេសន្មត់ជាយូរ មកហើយថា វប្បធម៌ជាលក្ខណៈពិសេសរបស់មនុស្ស ទោះជាយ៉ាងណាភស្តុតាង នៃការកើនឡើងបង្ហាញថា នេះមិនមែនជារឿងធម្មតាទេ ។
សាស្រ្តាចារ្យ Whiten ជាអ្នកជំនាញ ខាងចិត្តវិទ្យាវិវត្ត និងអភិវឌ្ឍន៍បាន ប្រមូលភស្តុតាង ជាច្រើនទសវត្សដើម្បីបង្ហាញពីលក្ខណៈវប្បធម៌នេះ ជារឿងធម្មតានៅក្នុងសត្វ ។ Whiten បានបន្តថា វប្បធម៌វប្បធម៌ដែលកំពុងរីកដុះដាល នៃប្រភេទសត្វរបស់យើងត្រូវ បានគេគិតជាយូរមកហើយ ដើម្បីកំណត់ថាតើវាជាអ្វី ដែលជាមនុស្សបំបែកយើង ចេញពីពិភពលោកធម្មជាតិ ។
ប្រភេទសត្វផ្សេងទៀតត្រូវបានគេគិតថា រស់នៅដោយសភាវគតិ មានសមត្ថភាពមានកម្រិតក្នុងការរៀន សូត្រមានតែមនុស្សប៉ុណ្ណោះដែលមានវប្បធម៌ ប៉ុន្តែវាបានផ្លាស់ប្តូរ នៅក្នុងទសវត្សថ្មីៗនេះ ។ ស្ថាប័នស្រាវជ្រាវមានការរីក លូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័ស បានបង្ហាញថា វប្បធម៌ផ្តាច់មុខ មានចំពោះមនុស្សពិតជាមិនមានភាពត្រឹមត្រូវ ទាល់តែសោះ ហើយត្រូវបាន ចែករម្លែកដោយសត្វទាំងអស់៕
