អាហ្វ្រិកខាង៖ឧបករណ៍ធ្វើពីថ្ម សម្បកពងមាន់ និងវត្ថុបុរាណផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅវាលខ្សាច់ Kalahari អាហ្វ្រិកខាងត្បូង ដោយមានក្រុមអ្នកជំនាញបានសាកសួរពីជំនឿដែលមានជាយូរមកហើយថា មនុស្សសម័យបុរាណHomo sapiens បានបង្ហាញវត្តមាននៅតំបន់បរិដ្ឋានឆ្នេរសមុទ្រ។ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយពី គេហទំព័រឌៀលីម៉ែល។
វត្ថុទាំងនោះមានអាយុកាលជាង ១០០,០០០ ឆ្នាំ នៅពេលដែលវាលខ្សាច់អាហ្វ្រិកខាងត្បូងទទួលបានទឹកភ្លៀងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីទ្រទ្រង់ប្រជាជន។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវក៏បានរកឃើញបំណែកតូចៗនៃថ្មកំបោរជិត ២ ដុំត្រូវបានគេជឿថា ជាគ្រីស្តាល់ចំណាស់ជាងគេបំផុតត្រូវបានប្រើដោយមនុស្ស បង្ហាញថា ការធ្វើពិធីសាសនាគឺជាផ្នែក មួយដ៏វែងរបស់មនុស្សជាតិ។
ពួកគេអាចចុះកាលបរិច្ឆេទការរកឃើញរបស់ពួកគេដោយ ប្រើពន្លឺថ្ងៃពន្លឺដែលវាស់ពន្លឺព្រះអាទិត្យដែលកកកុញនៅរ៉ែក្នុងរយៈពេលរាប់ពាន់ឆ្នាំ។ ដោយហេតុថាវត្ថុទាំងនោះនៅសម័យបច្ចុប្បន្នជាមួយវត្ថុបុរាណចំណាស់ជាងគេបំផុតពីតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រនៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូង អ្នកជំនាញនិយាយថា មនុស្សនៅ Kalahari មានភាពច្នៃប្រឌិត ដូចអ្នកជិតខាងរបស់ពួកគេនៅក្បែរសមុទ្រ។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវអន្តរជាតិបានរកឃើញរបស់របរនៅ រនាំងថ្មលើភ្នំ Ga-Mohana ស្ថិតនៅលើកំពូលភ្នំដែលលាតសន្ធឹងនៅភាគខាងត្បូងនៃអាងទន្លេកាឡាហារី។ ការជីករបស់ពួកគេបានរកឃើញឧបករណ៍ថ្មរាប់រយព្រមទាំងឆ្អឹងសត្វដែលមានសញ្ញានៃការសម្លាប់សត្វ និងបំណែកពងអូវុលឆេះចំនួន ៤២ គេគិតថាត្រូវបានប្រើជានាវាទឹក។
ពួកគេក៏បានរកឃើញគ្រីស្តាល់ម៉ាស្យូតចំនួន ២២ ដុំមានទំហំប៉ុនបាតដៃ ឬតូចជាងនេះដែលគេជឿថា មានគោលបំណងធ្វើពិធីសាសនា។ នៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូងភស្តុតាងខាងបុរាណវិទ្យាសម្រាប់មនុស្សបុរាណ Homo sapiens ភាគច្រើនត្រូវបានគេរកឃើញនៅតំបន់ឆ្នេរ៕ ដោយ៖លី ភីលីព
