អង់គ្លេស៖យោងតាមការសិក្សាថ្មីមួយបានឲ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេល ៣០ ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ១ ភាគ ៣ នៃការស្លាប់ទាំងអស់ដោយសារកម្ដៅជាផ្នែកមួយត្រូវបានស្តីបន្ទោសទៅលើកម្ដៅផែនដីបង្កឡើងដោយមនុស្សនេះបើយោងតាម ការចេញផ្សាយពីគេហទំព័រឌៀលីម៉ែល។
ទិន្នន័យពីទីតាំងចំនួន ៧៣៧ ក្នុងប្រទេសចំនួន ៤២ ត្រូវបានប្រើដោយក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវមក London School of Hygiene និង Tropical Medicine (LSHTM) ដើម្បីប៉ាន់ស្មានផលប៉ះពាល់នៃការឡើងកម្ដៅផែនដីចំពោះមរណភាព ដែលបណ្តាលមកពីកម្ដៅក្នុងទម្រង់មួយចំនួនក្នុងចន្លោះឆ្នាំ ១៩៩១ និង ២០១៨ ។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញថា ៣៧ ភាគរយនៃការស្លាប់ដែលទាក់ទងនឹងកម្តៅក្នុងរដូវក្តៅថ្មីៗនេះអាចត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ដោយផ្ទាល់ ទៅនឹងកម្ដៅផែនដី ដែលបង្កឡើងដោយមនុស្ស។ ពួកគេបានរកឃើញថា តួលេខនេះមានភាពខុសប្លែកគ្នាយ៉ាងខ្លាំងអាស្រ័យលើអំណាចសេដ្ឋកិច្ចរបស់ទីក្រុង និងចំនួនប្រជាជនដែលងាយរងគ្រោះ ដោយសារជំងឺ និងកម្តៅ។
ភាគរយនៃការស្លាប់ទាក់ទងនឹងកម្ដៅបណ្តាលមកពីការផ្លាស់ប្តូរអាកាសធាតុបង្កឡើងដោយមនុស្សគឺខ្ពស់បំផុតនៅអាមេរិកកណ្តាល និងអាមេរិកខាងត្បូងរហូតដល់ ៧៦ ភាគរយនៅអេក្វាឌ័រ ឬកូឡុំប៊ីនិងខ្ពស់បំផុតទី ២ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ចាប់ពី ៤៨ ដល់ ៦១ ភាគរយ។
អ្នកស្រាវជ្រាវការសិក្សានិយាយថា បណ្តាប្រទេសដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះផ្នែកតូចមួយនៃការបំភាយឧស្ម័នមានប្រភពចេញពីមនុស្សកាលពីអតីតកាលត្រូវបានប៉ះពាល់ភាគច្រើនទាក់ទងនឹងការស្លាប់ទាក់ទងនឹងកម្តៅ។ ទន្ទឹមនឹងការទទួលបានមធ្យមពិភពលោកក្រុមរួមទាំងអ្នកជំនាញមកពីសាកលវិទ្យាល័យ Bern បានប៉ាន់ស្មានថា មានអ្នកស្លាប់ដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅក្នុងទីក្រុងជាក់លាក់។
ពួកគេបានរកឃើញថា នៅទីក្រុងឡុងដ៍ ៣៥ ភាគរយនៃការស្លាប់ទាក់ទង នឹងកម្ដៅនៅក្នុងទីក្រុងក្នុងសម័យនោះគឺទាក់ទង ដោយផ្ទាល់ទៅនឹងការប្រែប្រួល អាកាសធាតុដែលកើនឡើងដល់ ៤៤,២ ភាគរយសម្រាប់ទីក្រុងញូវយ៉ក៕
ដោយ៖លី ភីលីព
