នៅថ្ងៃ១៥រោច ខែភទ្របទ ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃចុងក្រោយនៃពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ពលរដ្ឋខ្មែរមានជំនឿថា ដួងវិញាណនៃក្រុមសាច់ញាតិរបស់ខ្លួន និងមកលាក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេនៅថ្ងៃចុងក្រោយ ដែលគេតែងហៅថា ភ្ជុំធំ។
នៅតាមគ្រួសារនីមួយៗគេបានរៀបចំបោសសំអាតផ្ទះសំបែងដេីម្បីទទួលព្រលឹងដូនតា ដូចគេត្រៀមទទួលភ្ញៀវកិត្តិយសដូច្នោះដែរ។ នៅក្នុងបន្ទប់ពិសេសគេបានក្រាលកន្ទេលថ្មីៗនិងមានរៀបចំនំអន្សម នំគម នំជាល ផ្លែឈេីដោយដាក់ថាស ចានតាមប្រភេទ។
នៅលេីនំចំណីទាំងនេះគេមានដោតកូនទង់ក្រពេីតូចៗជានិមិត្តរូបនៃព្រលឹងដូនតា មានថូផ្កាដ៏ល្អស្រស់និងកំប៉ុងដោតធូបទៀនទៀតផង។ គេខ្ចប់អំបិលបន្តិច និងអង្ករបន្តិចដាក់ក្នុងស្លឹកចេក រួចគួចវេចជាកូនកញ្ចប់តូចៗដែលគេចាត់ទុកថាជាស្បៀងចាំបាច់សម្រាប់ធ្វេីដំណេីរផ្លូវឆ្ងាយ។ ជួរជាបន្ទាប់មកទៀតមានរៀបចំបាយសម្លសុទ្ធតែម្ហូបពិសេសច្រេីនមុខជាអាទិ៍គឺខជេីងជ្រូក ឆា សម្លចាប់ឆាយ មាន់ស្ងោរ។ល។ មួយថាសទៀតមានរៀបចំដាក់បាយប្រាំចានជងចង្កឹះ ភេសជ្ជ:រួមមានទឹកតែមួយប៉ាន់ដាក់លេីថាំងតែរួមទាំងពែងផង ទឹកក្រូចជាច្រេីនកំប៉ុង ស្រាដាក់ដប ឬដាក់កំប៉ុងទៅតាមកាលសម័យនិយម។ របស់ពិសេសដោយឡែកទៀតគឺស្លាជីប បារីជីប ម្លូ ស្លា ទៀន ធូប និងស្លាធម៌។
នៅវេលាប្រមាណជាម៉ោង៥ល្ងាចត្រូវនឹងពេលគោ ចូលក្រោលត្រូវតាមប្រពៃណីពីបុរាណមក គេតែងប្រារព្ធពិធីសែនព្រេនដូនតាដោយអញ្ចើញចាស់ទុំក្នុងស្រុកបី ឬបួននាក់ ដែលមានបទពិសោធន៍ក្នុងការសែន ឬក៏មានសំដីថ្វីមាត់បុិនប្រសប់និយាយអោយមកជួយចាត់ចែងពិធីសែន។
បានជាខ្មែរបុរាណសែនម្ហូបអាហារដូនតានៅពេលល្ងាចពីព្រោះបុរាណាចារ្យលោកយល់ថា ព្រឹលឹងខ្មោចសាច់ញាតិមួយចំនួនដែលមានបាបច្រើន មានសំពាយបុណ្យតិច មិនអាចបង្ហាញដួងព្រលឹងរបស់ខ្លួន ឱ្យត្រូវពន្លឺព្រះសូរិយានោះទេ កាំរស្មីពន្លឺព្រះសូរិយា និង ចែងចាំងរំលាយដួងព្រលឹងរបស់ពួកគេ ដូចនេះហើយ ដួងព្រលឹងដូនតារបស់ពួកគេខ្លាចពន្លឺព្រះអាទិត្យខ្លាំងណាស់ ទើបការសែនព្រេនត្រូវធ្វើនៅម៉ោង ៥ៈ០០ – ៦:០០ នាទីល្ងាច នៅពេលដែលពន្លឺព្រះអាទិត្យបានជ្រែទាប អន់ថយនូវពន្លឺកាំរស្មីរបស់ខ្លួន ទើបព្រលឹងខ្មោចនៃសាច់ញាតិ អាចចេញមកជួប និង មកទទួលទាននូវសំណែនសែនព្រេនទាំងអស់នេះ ។
លុះសែនចប់ហេីយគេលៃទុកពេលប្រហែលកន្លះធូប ឫមួយធូបទេីបគេបន្ថយសំណែនទាំងប៉ុន្មានមុខនេះ យកមកចែកគ្នាផឹកសុីហ៊ោកញ្ជ្រៀវសប្បាយរីករាយរហូតដល់ពាក់កណ្តាលអាធ្រាត។ ជួនកាលគេរាំរែកកំសាន្តសប្បាយបន្ទាប់ពីពិធីជប់លៀងនេះមក។ នៅក្នុងភូមិទាំងមូលស្នូរសំណេីច ស្នូរសំរែកសប្បាយរីករាយ ស្នូរចំរៀង ស្នូរតន្ត្រីលាន់ឮទ្រហឹងអឺងអាប់រហូតពាក់កណ្តាលអាធ្រាត ឫទល់ភ្លឺក៏សឹងមាន។ នេះគឺជាការលំហែរកំសាន្តរបស់គ្រួសារកសិករខ្មែរនៅតំបន់ជនបទស្រុកស្រែចំការក្នុងឱកាសបុណ្យភ្ជុំនិងសែនដូនតាបន្ទាប់ពីការហត់នឿយក្នុងកិច្ចការភ្ជួររាស់ដកស្ទូងអស់ពេលជាច្រេីនខែកន្លងមក ។
- ពិធីជូនដំណេីរនិវត្តន៍របស់ដូនតា (ព្រហាម១កេីតខែអស្សុជ)
ខ្មែរយេីងជឿថាក្រោយពេលសេពសោយក្រយាអាហារភោជនាដែលកូនចៅសែនព្រេនជូនពិសារយ៉ាងឆ្ងាញ់និងឆ្អែតស្កប់ស្កល់ហេីយនោះដូនតាសម្រាកនៅលេីផ្ទះជាមួយកូនចៅពេញមួយយប់។ ខ្មែរយេីងមានអារម្មណ៍ថាថ្ងៃនេះ យប់នេះហាក់ឃេីញដូនតានៅក្បែរៗខ្លួនដោយសេចក្តីពេញចិត្តសប្បាយរីករាយ និងពោរពេញដោយក្តីនឹករលឹក អំណរសាទរក្រៃលែង។ លុះព្រឹកព្រលឹមឡេីងឪពុកក្នុងគ្រួសារប្រេីកូនឱ្យទៅសកស្រទបចេកយកមកធ្វេីទូកសម្រាប់ជូនដំណេីរដូនតាវិលត្រលប់ទៅស្រុកវិញ។ គេយកស្រទបចេកប្រវែងប្រហែល៧០ ទៅ៨០សង់ទីម៉ែត្រមកច្នៃធ្វេីទូក។ គេកាត់នំផ្សេងៗមួយមុខបន្តិចៗ បាយបិណ្ឌដាក់ក្នុងទូករួមទាំងកូនកញ្ចប់អង្ករ កូនកញ្ចប់អំបិល ម្លូ ស្លា បារី អុជទៀនធូបដោតពីទៅលេីនំចំណីព្រមទាំងដោតទង់ក្រពេីជាតំណាងព្រលឹងដូនតានៅក្បាលនិងកន្សៃទូកផង។ នៅពេលរៀបចំដាក់អាហារចំណីគ្រប់មុខនៅក្នុងទូករួចសព្វគ្រប់ហេីយ គេសែនព្រេនជាលេីកចុងក្រោយដោយអុជធូប អុជទៀន។
លុះធ្វេីកិច្ចនេះចប់សព្វគ្រប់អស់ហេីយ ឪពុកម្តាយក្នុងគ្រួសារបង្គាប់កូនឱ្យយកទូកដែលមានរបស់របរនំចំណីទៅបណ្តែតនៅតាមផ្លូវទឹកដូចជាអណ្តូង ស្ទឹង ព្រែក អូរដែលនៅជិតភូមិ។ ពេលនេះគេហាក់មានអារម្មណ៍ស្រងូតស្រងាត់បីដូចជាការនឹករលឹកអាឡោះអាឡៃសាច់ញាតិដែលត្រូវបែកគ្នាពិតៗដូច្នេះឯង។ ក្មេងៗជាកូនជាចៅលុះបានរុញទូកឱ្យអណ្តែតទៅតាមខ្សែទឹកហេីយនោះវាហាក់ដូចជាសប្បាយរីករាយលេីកដៃលាដូនតាហេីយនិយាយអួតអាងប្រាប់គ្នាវាថាទូកដូនតាវាលឿនជាងទូកអ្នកឯទៀត។ គេតាមមេីលហូតផុតកន្ទុយភ្នែកទេីបត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ ជំរាបឪពុកម្តាយថាបានជូនដំណេីរដូនតាចុះទូកវិលទៅស្រុកវិញដោយសុខស្រួលហេីយ៕
