ញូវយ៉ក៖អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញគ្រោងឆ្អឹងមនុស្ស ដោយពួកគាត់គិតថា ជាសាកសពម៉ាំមីដែលចំណាស់ ជាងគេបំផុតលើពិភពលោក នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលមានអាយុកាលជាង ១២០០០ ឆ្នាំ ដោយសារសាកសពត្រូវ បានការពារការពុករលួយ ដោយការរក្សា សាកសពបានយូរបំផុត។
ការពារការពុករលួយនៃសាកសព ដោយដំណើរការនេះ អាចកើតឡើងដោយធម្មជាតិ នៅកន្លែងដូចជាខ្សាច់នៃវាលខ្សាច់ Atacama របស់ប្រទេសឈីលី ឬវាលខ្សាច់ នៃប្រទេសអៀរឡង់ ដែលលក្ខខណ្ឌអាចបញ្ចប់ការរលួយ។ មនុស្សជាតិនៅទូទាំងវប្បធម៌ផ្សេងៗ ក៏បានធ្វើសាកសពដូនតារបស់ពួក គេតាមរយៈការធ្វើគ្រឿងសម្អាង ដើម្បីគោរពដល់ពួកគេ ឬបញ្ជូនព្រលឹងរបស់ពួកគេទៅកាន់ជីវិតបន្ទាប់។
សាកសពម៉ាំមីរបស់អេហ្ស៊ីប ប្រហែលជាល្បីបំផុត ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ សាកសពម៉ាំមីចំណាស់ជាងគេ មួយចំនួនត្រូវបានរៀបចំដោយអ្នកនេសាទហៅថា Chinchorro ប្រហែល ៧,០០០ ឆ្នាំមុននៅប្រទេសប៉េរូ និងឈីលី។ ការសិក្សាថ្មីមួយបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃចន្ទលើទិនានុប្បវត្តិ Proceedings of National Academy of Sciences ជំរុញឲ្ពេលវេលានោះត្រឡប់មកវិញ។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញគ្រោងឆ្អឹងមនុស្ស ត្រូវបានកប់ក្នុងទីតាំងអង្គុយ ឬអង្គុយដោយមានស្នាមរបួសខ្លះៗនៅកន្លែងវត្ថុបុរាណនានាទូទាំងប្រទេសចិន និងវៀតណាម និងក្នុងកម្រិតតិចជាងនេះ ពីហ្វីលីពីន ឡាវ ថៃ ម៉ាឡេស៊ី និងឥណ្ឌូនេស៊ី។ ដោយសិក្សាឆ្អឹងបន្ថែមទៀត អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញថា សាកសពទំនងជាត្រូវកម្ដៅខ្លាំង នោះបានបង្ហាញថា សាកសពត្រូវបានសម្ងួតដោយផ្សែងពីលើភ្លើង និងធ្វើសាកសពដោយសហគមន៍អ្នកប្រមាញ់នៅតំបន់នោះ។
លោក Hirofumi Matsumura អ្នកនិពន្ធការសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យ Sapporo Medical University ក្នុងប្រទេសជប៉ុនបាននិយាយតាមអ៊ីម៉ែលថា ការអនុវត្តនេះបានធ្វើឲ្យមនុស្សរក្សាទំនាក់ទំនងផ្លូវកាយ និងខាងវិញ្ញាណជាមួយបុព្វបុរសរបស់ពួកគេ ភ្ជាប់ពេលវេលា និងការចងចាំ។
អ្នកជំនាញការវិវត្តន៍របស់មនុស្សលោកស្រី Rita Peyroteo Stjerna នៅសាកលវិទ្យាល័យ Uppsala ប្រទេសស៊ុយអែត បាននិយាយថា វិធីសាស្រ្តណាត់ ជួបដែលប្រើនៅលើសាកសពម៉ាំមីអាចមានភាពរឹងមាំជាង ហើយវាមិនទាន់ច្បាស់ថា សាកសពម៉ាំមីត្រូវបានស្ងួតដោយផ្សែង នៅគ្រប់ទីតាំងទាំងអស់ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នោះទេ។
លោកស្រីបានបន្តថា ការរកឃើញនេះ បានផ្តល់នូវការ រួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការសិក្សាអំពីការអនុវត្ត ពិធីបុណ្យសពបុរេប្រវត្តិ ចំពោះម៉ាំមីស្ថិត នៅឆ្ងាយពីរឿងអតីតកាល ។ សូម្បីតែសព្វថ្ងៃនេះ សហគមន៍ជនជាតិដើម ភាគតិចក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី និងប៉ាពួញូហ្គីណេ ស្ងួតហួតហែង និងធ្វើឲ្យសាកសព របស់ពួកគេរក្សាទុកបានយូរដែរ៕
